معاملات الگوریتمی (الگوتریدینگ) چیست؟ راهنمای جامع برای درک مزایا و چالش‌ها

 

مقدمه

 

دنیای بازارهای مالی دائماً در حال تحول است و روش‌های معامله‌گری نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در سال‌های اخیر، شاهد رشد چشمگیر استفاده از معاملات الگوریتمی یا همان الگوتریدینگ (Algorithmic Trading / Algo Trading) بوده‌ایم. اما الگوتریدینگ دقیقاً چیست و چه تفاوتی با روش‌های سنتی معامله‌گری یا حتی کوانت تریدینگ (Quant Trading) دارد؟ چرا بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران به سمت خودکارسازی فرآیندهای خود روی آورده‌اند و این رویکرد چه مزایا و چالش‌هایی به همراه دارد؟ 

در این مقاله جامع، قصد داریم به تمام این پرسش‌ها پاسخ دهیم. بر اساس اطلاعات ارائه شده در منابع، به تعریف دقیق الگوتریدینگ، تمایز آن با سرمایه‌گذاری کوانت، دلایل اصلی استفاده از آن (یعنی غلبه بر محدودیت‌های انسانی)، مزایای کلیدی و همچنین چالش‌های پیش روی فعالان این حوزه خواهیم پرداخت. هدف ما این است که تصویری روشن و کاربردی از این روش پیشرفته معامله‌گری ارائه دهیم تا شما بتوانید درک بهتری از جایگاه آن در دنیای امروز مالی داشته باشید.

اگر با مشاهده ویدئو راحت‌ترید، ویدئوی زیر را نگاه کنید.

 

 

اگر با متن راحت‌ترید، به خواندن ادامه بدید!

 

معاملات الگوریتمی یا الگوتریدینگ چیست؟ تفکیک تحلیل از اجرا

 

بر اساس تعاریف مطرح شده، معاملات الگوریتمی یا الگوتریدینگ را می‌توان به طور خلاصه به عنوان اعمال خودکارسازی در فرآیند ترید تعریف کرد. این تعریف، یک تمایز کلیدی و بسیار مهم را مشخص می‌کند:

الگوتریدینگ عمدتاً به بخش اجرای سفارشات خرید و فروش به صورت خودکار و بدون دخالت انسان مربوط می‌شود.

اینجاست که تفاوت آن با مفهوم سرمایه‌گذاری کوانت یا کوانت تریدینگ نمایان می‌شود. در کوانت تریدینگ، تمرکز اصلی بر روی تحلیل، تدوین و طراحی استراتژی‌های معاملاتی بر اساس روش‌های کمی، متدهای ریاضی و آماری است. به عبارت دیگر، کوانت تریدینگ مربوط به بخش “فکر کردن” و “تصمیم‌سازی” بر اساس داده‌ها و مدل‌های کمی است. اما الگوتریدینگ، مربوط به بخش “عمل کردن” و “اجرا کردن” آن تصمیمات استراتژیک است که به صورت کمی طراحی شده‌اند.

مثلا صنعت ساختمان‌سازی یا مهندسی نرم‌افزار را در نظر بگیرید. وقتی می‌خواهید یک ساختمان بسازید یا یک نرم‌افزار تولید کنید، اولین قدم کندن زمین یا کدنویسی نیست. ابتدا باید تحلیل‌های لازم انجام شود، نیازسنجی صورت گیرد، و سپس طراحی دقیقی انجام شود. پس از اتمام مراحل تحلیل و طراحی است که به مرحله اجرا می‌رسید. در دنیای معامله‌گری نیز همین منطق برقرار است: ابتدا تحلیل کمی و طراحی استراتژی (که در کوانت تریدینگ انجام می‌شود) و سپس اجرای خودکار آن استراتژی توسط الگوریتم‌ها (که در الگوتریدینگ رخ می‌دهد).

نکته کلیدی این است که وقتی تحلیل و طراحی به صورت کمّی و عددی انجام شده است، کامپیوتر نتایج این تحلیل‌ها را می‌فهمد و قادر به پردازش آن‌هاست. در این شرایط، حیف است که ما این را دیگر تمام خودکار نکنیم. این خودکارسازی نه تنها منطقی، بلکه بسیار سودمند نیز هست.

 

چرا معاملات الگوریتمی؟ مزایای غلبه بر محدودیت‌های انسانی

 

شاید این سوال پیش بیاید که چرا باید فرآیند اجرای معاملات را به کامپیوتر بسپاریم؟ مگر انسان معامله‌گر خوبی نیست؟ پاسخ در محدودیت‌های ذاتی انسان در مقایسه با قابلیت‌های کامپیوترها در برخی وظایف خاص است. دلایل اصلی برای استفاده از الگوتریدینگ عبارتند از:

 

غلبه بر خستگی و کاهش دقت انسانی

انسان خسته می‌شود و وقتی خسته می‌شود، دقتش کاهش پیدا می‌کند. این موضوع منجر به از دست دادن فرصت‌های خرید و فروش بالقوه می‌شود. هدف از معامله‌گری حداکثر استفاده از فرصت‌های بالقوه است. انسان به دلیل همین محدودیت‌ها نمی‌تواند حداکثر پتانسیل یک استراتژی معاملاتی را محقق کند. کامپیوتر این مشکل را ندارد؛ خسته نمی‌شود و دقتش کاهش نمی‌یابد.

 

مدیریت احساسات انسانی (ترس و طمع)

دو عامل مخرب بزرگ در معامله‌گری احساسات ترس و طمع هستند. ترس که ریشه در استرس دارد، باعث می‌شود تصمیمات نادرست گرفته شود و کیفیت نتایج کاهش یابد، حتی برای بزرگترین معامله‌گران. طمع نیز نقطه مقابل ترس است و باعث می‌شود فرد به شکل غیر واقع‌گرایانه مثبت نگاه کند و در دام بیفتد. کامپیوترها فاقد احساسات هستند و تحت تاثیر ترس و طمع قرار نمی‌گیرند. هرچند، نکته مهمی در منبع ذکر می‌شود: این خودکارسازی کمک به کم اثر کردن احساسات انسانی می‌کند نه ریشه‌کن کردن کامل آن‌ها، چرا که در نهایت انسان راهبر سیستم است و تصمیم می‌گیرد که ربات‌ها روشن باشند یا خاموش شوند یا حتی تغییر کنند. بنابراین، ترس و طمع همچنان می‌توانند روی انسان اثر بگذارند، اما دید کمی و دانستن اینکه تصمیمات بر اساس منطق صحیح گرفته شده‌اند، به کاهش اثرات این احساسات کمک می‌کند.

 

برتری کامپیوتر در انجام کارهای موازی

انسان در انجام همزمان چند کار (Multitasking) بسیار ضعیف و ناکارا است. یک پژوهش نشان داده که بهره‌وری انسان هنگام تمرکز روی یک کار واحد بین ۹۰ تا ۹۵٪ است. اما اگر همان یک کار به دو کار موازی تبدیل شود که باید همزمان انجام شوند، بهره‌وری مجموع به حداکثر ۷۵٪ کاهش می‌یابد (حدود ۲۰ تا ۲۵٪ کاهش بهره‌وری). این کاهش بهره‌وری با افزایش تعداد کارهای موازی بیشتر می‌شود؛ برای مثال، با ۵ کار موازی، بهره‌وری مجموع به حدود ۵٪ می‌رسد (۹۰ تا ۹۵٪ کاهش بهره‌وری).

در مقابل، کامپیوترها ساخته شده‌اند تا پردازش موازی را برای ما انجام دهند و در این زمینه فوق‌العاده قوی‌تر از انسان هستند.

 

کاهش هزینه‌ها در مقیاس بزرگ

استخدام تیمی از انسان‌ها برای رصد و معامله حجم زیادی از نمادها و استراتژی‌ها بسیار پرهزینه و چالش‌برانگیز است. فرض کنید بخواهید 100 کوین برتر بازار از نظر مارکت کپ را به صورت لحظه‌ای رصد کنید. حتی با فرض محال که هر انسان بتواند ۱۰ کوین را با دقت و کیفیت کامپیوتر رصد کند، نیاز به حداقل ۱۰ نفر برای شیفت کاری ۸ ساعته خواهد بود، که با احتساب سه شیفت به 30 نفر می‌رسد. تازه این تعداد بدون در نظر گرفتن نیاز به امکانات، محل کار، تجهیزات، نیروی جایگزین برای مرخصی، نیروهای خدماتی، منابع انسانی و خدمات اداری مالی است.

برآورد واقع‌بینانه برای انجام چنین کاری توسط انسان‌ها ممکن است نیاز به استخدام 50 نفر داشته باشد. در حالی که با یک نرم‌افزار دیدبان یا ابزاریخاص منظوره، این کار با هزینه بسیار ناچیز انجام می‌شود. این کاهش هزینه به معنای سودآوری است، حتی اگر پولی به دست نیاید (با خرج نکردن پول). این مزیت در مقیاس عملکرد یک فرد نیز صدق می‌کند و به بهبود دقت و نتایج منجر می‌شود. هزینه راه‌اندازی الگوتریدینگ نسبت به راهکار انسانی بسیار ناچیز است.

 

قابلیت رفع اشتباهات و کاستی‌های انسانی

الگوتریدینگ می‌تواند کاستی‌های انسانی مانند خسته شدن یا بهره‌وری پایین در کارهای موازی را کاملاً برطرف کند. در سایر صنایع و کسب‌وکارها نیز با استفاده از ابزارهای اتوماسیون (نرم‌افزارهای اتوماسیون گوناگون، ماشین‌الات صنعتی نیمه‌خودکار یا تمام‌خودکار و غیره)، شاهد توجه ویژه به این مهم هستیم.

 

سهولت تغییر یا توقف استراتژی‌ها

یک مزیت فوق‌العاده مهم الگوتریدینگ از دید بیزینسی و شغلی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، هزینه بسیار ناچیز و نزدیک به صفر برای تغییر یا توقف کار در الگوتریدینگ است. این در مقایسه با سایر کسب‌وکارها یک موهبت است.

برای مثال، تغییر خط تولید در یک کارخانه می‌تواند منجر به شکست کامل شود. راه‌اندازی مجدد یک راکتور هسته‌ای پس از سرد شدن هزینه زیادی دارد. حتی یک بقالی ساده نیز برای توقف کار نیاز به تسویه با پخش‌کننده‌ها، مالک، شاگرد، و فروش موجودی دارد. اما در دنیای معاملات الگوریتمی، شما به سادگی ربات‌ها را خاموش می‌کنید و تمدید سرور را انجام نمی‌دهید، به همین راحتی! پول شما نیز دست خودتان است. این سهولت تغییر یا توقف، تقریباً در هیچ صنعت یا کسب‌وکار دیگری وجود ندارد.

 

چالش‌های پیاده‌سازی معاملات الگوریتمی

 

با وجود مزایای فراوان، ورود به دنیای الگوتریدینگ بدون چالش نیست. منابع به چندین چالش مهم اشاره می‌کنند که باید برای موفقیت در این حوزه بر آن‌ها غلبه کرد.

 

نیاز به دانش و تجربه در برنامه‌نویسی و نرم‌افزارسازی

برای اجرای الگوتریدینگ، شما نیاز به دانشی فراتر از تحلیل صرف دارید؛ نیاز به برنامه‌نویسی و نرم‌افزارسازی دارید. شما عملاً در حال ساختن نرم‌افزار یا ربات معامله‌گر هستید، و این کار شامل مواردی ورای صرفاً طراحی استراتژی معاملاتی است. ابزارهایی مانند اکسل یا متلب که ممکن است برای تحلیل کوانت کافی باشند، برای سفارش‌گذاری و اجرای خودکار در الگوتریدینگ معمولاً کافی نیستند. نیاز به زبان‌های برنامه‌نویسی مناسب یا ابزارهای پیشرفته‌تر تحلیلی وجود دارد که البته این نکته بیشتر در منبع دیگر (که قبلاً در موردش صحبت کردیم) به آن اشاره شده بود و در این منبع بر نیاز به دانش نرم‌افزارسازی تاکید شده است.

 

چالش رفع اشکالات برنامه نویسی (دیباگینگ)

برنامه‌نویسی به خودی خود چالش‌هایی دارد، اما بخش قابل توجهی از زمان در نرم‌افزارسازی صرف پیدا کردن و رفع اشکالات یا همان دیباگینگ (Debugging) می‌شود. این کار می‌تواند بسیار اعصاب‌خردکن و زمان‌بر باشد. حتی فردی با ۱۶ سال سابقه نرم‌افزارسازی اذعان می‌کند که حدود ۷۰٪ وقتش صرف رفع اشکال می‌شود و این بخشی جدانشدنی از کار است که نمی‌توان آن را تغییر داد. این یک واقعیت تلخ اما ضروری است که باید پذیرفته شود.

 

نیاز به ابزار مناسب و تسلط بر آن‌ها

در برخی بازارها، مانند دنیای کریپتو در حال حاضر، ابزار استاندارد و یکپارچه‌ای مانند متاتریدر که در بازار فارکس رایج است، وجود ندارد. این بدان معناست که ممکن است مجبور شوید کارهای خود را با ابزارهای متعدد و به شکل “جزیره‌ای” انجام دهید. حتی ممکن است برای انجام بخش‌های خاصی از کار، نیاز به نوشتن ابزار مورد نیاز خودتان داشته باشید، چرا که ابزار مناسبی در دسترس نیست. مسلط شدن بر این ابزارها نیز زمان و انرژی می‌طلبد.

 

پذیرش “بایدها” و سختی‌های کار

همانطور که یک مکانیک باید پذیرای کثیفی و روغنی شدن لباسش باشد، که یک “عوارض جانبی غیرقابل انکار” آن شغل است، فعال در حوزه الگوتریدینگ نیز باید چالش‌هایی مانند دیباگینگ اعصاب‌خردکن را بپذیرد. موفقیت غالباً با تحمل این “ناخواسته‌ها” به دست می‌آید. کسانی که تحمل بیشتری دارند، کارهای بیشتری انجام می‌دهند و موفق‌تر می‌شوند.

 

نقش انسان در دنیای الگوتریدینگ: راهبری و دید کمی

 

با وجود تمام مزایای خودکارسازی، این به آن معنا نیست که انسان به کلی حذف می‌شود. همانطور که پیشتر اشاره شد، انسان همچنان راهبر اصلی سیستم است. تصمیم نهایی در مورد فعال یا غیرفعال کردن ربات‌ها، یا تغییر استراتژی‌ها بر عهده انسان است. اینجاست که دید کمی و رویکرد علمی حل مسئله که در کوانت تریدینگ مورد نیاز بود، اهمیت خود را نشان می‌دهد.

برای اینکه انسان بتواند با وجود مسئولیت راهبری، اثرات احساسات منفی مانند ترس و طمع را به حداقل برساند، باید “بداند دارد چه کار می‌کند” و مطمئن باشد که تصمیماتش، چه در حال و چه در آینده، بر اساس اصول صحیح و کمی گرفته شده‌اند. این اطمینان تنها با داشتن همان دید کمی حاصل می‌شود.

 

نتیجه‌گیری

 

معاملات الگوریتمی (الگوتریدینگ) یک روش قدرتمند برای اجرای استراتژی‌های معاملاتی به صورت خودکار است. این رویکرد با سپردن بخش اجرا به کامپیوتر، به غلبه بر محدودیت‌های ذاتی انسان مانند خستگی، تاثیر احساسات، ضعف در کارهای موازی و هزینه‌های بالای نیروی انسانی کمک شایانی می‌کند. همچنین، سهولت بی‌نظیری در تغییر یا توقف فعالیت نسبت به سایر کسب‌وکارها فراهم می‌آورد.

اما ورود به این حوزه نیازمند پذیرش چالش‌هایی است. نیاز به دانش برنامه‌نویسی و نرم‌افزارسازی، آمادگی برای رفع اشکالات وقت‌گیر و تسلط بر ابزارهای بعضاً نامنظم از جمله این چالش‌ها هستند. موفقیت در این مسیر نیازمند تحمل و پذیرش “بایدها”ی شغل است.

در نهایت، الگوتریدینگ ابزاری در دستان انسان است. اثربخشی نهایی آن به تحلیل و طراحی کمی استراتژی‌ها (کوانت تریدینگ) و راهبری هوشمندانه سیستم توسط انسان بستگی دارد. با درک صحیح این مفاهیم و آمادگی برای مواجهه با چالش‌ها، می‌توان از پتانسیل عظیم الگوتریدینگ در بازارهای مالی بهره‌مند شد.

 

⭐️ محتوای این مطلب از دوره آموزشی مبانی و مفاهیم کوانت تریدینگ و الگوتریدینگ اقتباس شده است. ⭐️